De gestolen kathedraal

01 november 2022 skrul

Belgische architectuur werkte wel vaker inspirerend voor het buitenland. Een straf voorbeeld is te vinden aan de andere kant van de wereld: een ‘gestolen’ kathedraal in Zuid-Korea. Het origineel is een vertrouwde aanblik voor pendelaars die komende vanuit Brussel Centraal naar de overheidsgebouwen aan de Pachecolaan wandelen: de monumentale westgevel van de Brusselse kathedraal. Hoog boven een reeks brede trappen rijzen de twee torens hemelwaarts met er mooi tussenin een spitse geveltop met torentjes en pinakels. Gotiek in zijn zuiverste vorm.

Op deze heuvel stond al in de 9de eeuw een kapel, in de 11de eeuw werd het een heuse kerk in romaanse stijl, gewijd aan de aartsengel Michaël, stadspatroon van Brussel, en aan Sint-Goedele, de Brabantse heilige van wie de relieken hier waren ondergebracht. Vandaar de dubbele benaming: ‘collegiale kerk van Sint-Michiel en Sint-Goedele’. Restanten van die romaanse kerk zijn nu nog altijd bewaard (en te bezichtigen) onder de huidige kerkvloer.
In de vroege 13de eeuw werd de oude romaanse kerk vervangen door een nieuw gotisch bedehuis. Het koor is het oudste gedeelte, begonnen in 1226. De laatgotische westgevel met de portalen en de dubbele torens bereikte zijn voltooiing omstreeks 1480. De geplande torenspitsen in de trant van die van het Brusselse stadhuis kwamen er nooit. De torens bleven steken op een hoogte van 64 meter.

Pas in 1962 werd de kerk verheven tot kathedraal – d.w.z. bisschopskerk, hier in feite co-kathedraal – van het aartsbisdom Mechelen-Brussel, een titel die ze deelt met de Mechelse Sint-Romboutskathedraal. Na een lange periode van verval werd de kathedraal gerestaureerd in de jaren 1982-1999. Van oudsher is deze kerk het decor van vorstelijke plechtigheden, prinselijke huwelijken, koninklijke begrafenissen, Te Deums. En tot ieders verwondering heeft ze ook een Zuid-Koreaans tweelingzusje.

Kyung Hee University, Seoel, Zuid-Korea

Even buiten Seoel, de miljoenenhoofdstad van Zuid-Korea, ligt de campus van de Kyung Hee University, een private universiteit gesticht in 1949 door Young Seek Choue (1921-2012), een gerenommeerd wetenschapper en pacifist. Het was tijdens een bezoek aan de universiteit van Leuven dat dr. Choue onder de indruk kwam van de Brusselse kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele en besloot deze als model te nemen voor een nieuw project van hem: de Peace Hall, een groot auditorium dat de universitaire campus in Seoel zou bekronen.

De bouw van de Koreaanse kopie, gestart in 1979, lag ruim tien jaar stil wegens een conflict met het nabij gelegen hoofdkwartier van de Koreaanse inlichtingendienst. De spionnenjagers waren niet opgezet met een nieuwbouw die inkijk in hun kantoren zou mogelijk maken. Pas nadat de Koreaanse CIA naar een andere locatie verhuisde, hernam de constructie van de Peace Hall. Het gebouw werd ingehuldigd in oktober 1999 ter gelegenheid van de 50ste verjaardag van de universiteit.

De voorgevel is bijna identiek aan de Brusselse kathedraal en torent, net als in Brussel, uit boven een brede rij trappen. Het maaswerk van het grote glasraam is wel anders en de sculptuur, in Brussel uiteraard christelijke iconografie, houdt hier verband met de vredessymboliek. Het interieur, verscholen achter de neogotische muren, ziet er wel helemaal anders uit. Het herbergt één reusachtige zaal met 4.500 zitplaatsen, het grootste theater van Korea. Het wordt vaak gebruikt voor concerten en internationale conferenties.

De campus in Seoel omvat trouwens naast de kathedraal-kopie nog enkele andere opmerkelijke optrekjes: een neoklassiek gebouw met zuilenrij dat de centrale administratieve diensten van de universiteit herbergt en een neogotische bibliotheek die schatplichtig lijkt aan Engelse modellen à la Trinity College in Cambridge. Best wel bizar om in de lente de kathedraal van Brussel te zien opdoemen tussen de bloesemstruiken op de heuvels van Seoel.

Gestolen?

Nu zou je denken dat ze in Brussel weet hebben van deze replica. Maar navraag bij de verantwoordelijken van de kathedraal levert alleen gefronste wenkbrauwen op: ‘Dit is merkwaardig! Niemand hier is op de hoogte van deze kopie. Niemand herinnert zich ooit contact te hebben gehad met mensen uit Korea.’ Onze gids ter plekke Hugo De Maeyer noemt het: ‘Hallucinant. Ik dacht dat het gephotoshopt was.’

Ook bij visit.brussels, het Brusselse agentschap voor toerisme, vallen ze uit de lucht: ‘Een fascinerende ontdekking, maar we hebben er nog nooit van gehoord.’ De specialisten van het VAI – Vlaams Architectuur Instituut nemen met ‘verwondering kennis van dit voorbeeld’.
Zelfs voor Brussels historicus Paul De Ridder, indertijd de motor achter de restauratiecampagne van de kathedraal, is het ‘volslagen onbekend’. Het lijkt wel alsof de Koreanen de Brusselse kathedraal in ’t geniep ‘gestolen’ hebben. Het is dankzij een alerte student kunstwetenschappen dat wij dit geval van flagrante architectuur-imitatie ontdekten.

Maar ja, op een kerkgebouw uit de Middeleeuwen rusten nu eenmaal geen auteursrechten.
En de Koreanen zelf? Even informeren bij het Koreaans-Belgisch Cultureel Centrum in Brussel. ‘Unfortunately, we don’t know the story about this Peace Hall.’ Dan maar rechtstreeks contact nemen met de academische overheid van de Kyung Hee University, maar voorlopig komt er vanuit Seoel geen antwoord op mails om meer uitleg. VRT-collega Tom Van de Weghe, vanwege de Olympische Winterspelen destijds in Korea, informeerde bij studenten en bezoekers van de universiteit in Seoel, maar ze beseffen niet eens dat het gebouw een replica is. ‘Belgium? Brussels? We don’t know…’. Eén student meent het te weten: ‘Isn’t it an old castle in Europe?’
Canvas curiosa/Koen De Vos/Marcia van der Zwan

Openingsbeeld: Westgevel van de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele (ca. 1480). (D.Popescu)