Geloof en kerk in uitverkoop

10 augustus 2021 skrul

Dit boek is om twee redenen een openbaring: de schrijver en het onderwerp. Wie spreekt David Van Reybrouck tegen wanneer hij op de achterflap laat noteren dat Anton Stolwijk ‘een van de spannendste nieuwe stemmen op het vlak van verhalende non-fictie’ is? Stolwijk schrijft heel lichtvoetig en helder over wat hij ziet, hoort en voelt bij de sluiting van de Josephkerk in Alkmaar waar hij zijn jeugd doorbracht.

De proloog zet meteen de toon waar hij bijna als in een commedia dell’arte de laatste misviering in het gebouw in scène zet, met de spanning en het gedoe die bij zo’n bijzondere plechtigheid horen. Zonder schamper te doen beschrijft hij de kleine schare van resterende parochianen in hun alledaagse routine en doet tegelijk aan introspectie. Hoe komt het toch dat hij zo weinig van zijn vader heeft opgepikt, een progressieve katholieke intellectueel? Vooral de ontmoeting met zijn hoogbejaarde onderwijzer, broeder Van Loon, zindert na: een bescheiden en integer man die het beste van zichzelf en het christelijke geloof gegeven heeft voor zijn leerlingen. Diens uitspraak vat ook de pelgrimage van de schrijver samen: ‘hoe kun je respect voor het verleden hebben als je niets weet?’ De zakelijkheid en de nuchterheid waarmee de neogotische kerk in Alkmaar verbouwd is tot ‘grootse, stijlvolle en zeer royale’ woonoppervlaktes met een navenant prijskaartje slaat een Vlaming met verstomming, de tweede openbaring. In Gent bijvoorbeeld is er al jaren protest tegen de herbestemming van een kerk tot warenhuis. Is de geest van de heilige Willibrordus dan écht verdwenen? Stolwijk moet het antwoord schuldig blijven. Hij is zelf nog zoekende.
Luc Minten

Anton Stolwijk, Buiten dienst. Toen God kleiner moest gaan wonen en ik meekeek
De Geus, Amsterdam 2021.
302 blz., € 21,50 ISBN 978 90 445 4232 5

Lees nog veel meer boekbesprekingen in de nieuwe G-GESCHIEDENIS. Nu overal te koop voor slechts 5,50 euro!